rechts Renger de Bruin met zijn collega’s van het Duitsche Huis

Renger de Bruin, historicus bij de Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht aan de Springweg

“De gebouwen aan de binnenplaats hier aan de Springweg hoorden vroeger allemaal bij hetzelfde complex van de Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht en is in de 14^een 15^eeeuw gebouwd. In 1808 is het onteigend door het Rijk waarna er een militair hospitaal in kwam. Dat is zo’n 30 jaar geleden verhuisd naar de Uithof en toen heeft de Duitsche Orde het weer terug kunnen kopen.

Het is allemaal heel mooi gerestaureerd in de jaren ’90 toen de Duitsche Orde het dus terug kocht. Het was echt een ontzettende puinhoop hier. Niet alleen dit deel van het complex is opgeknapt. Ook het witte gebouw, waar nu Karel V zit, is gerestaureerd. Ik ben hier voor de restauratie met een excursie geweest en het zag er toen echt verschrikkelijk uit. Het was helemaal vervallen. Het heeft zelfs in de jaren ’60 op de nominatie gestaan om gesloopt te worden, want hier wilde de gemeente Utrecht de toegangsweg naar de Springweggarage aanleggen.

Heel vroeger stond op deze binnenplaats, aan de rand van de singel, de kerk van de Duitsche Orde, maar dat gebouw heeft er gestaan tot 1674. Bij diezelfde storm als waarbij de Domkerk is ingestort is ook deze kerk ingestort.

Alleen de sacristie aan de zijkant van het gebouw is blijven staan. De kerk van de Duitsche Orde liep bijna tot aan de stadsmuur, dus dat is echt een enorme kerk geweest. Het gebouw was ook heel hoog.

met dank aan Het Utrechts Archief

Binnen in deze gebouwen ligt het archief van de Duitsche Orde. Hier worden de grootste schatten bewaard. Er liggen stukken met prachtige zegels. Die duizenden documenten van de Orde bewaren we goed. Het zijn bijvoorbeeld contracten die iets zeggen over de bezittingen en wie er allemaal lid zijn.

Het was overigens een hele rijke orde die streed voor het geloof in het Heilige land. De monniken die hier zaten waren ook ridders en namen deel aan de kruistochten. Die oorlogen werden betaald met bezittingen uit Europa. Ridders die bijvoorbeeld zelf niet op kruistocht gingen gaven een stuk grond aan de Orde en ook andere mensen gaven grond. Zo deden ze iets voor het goede doel en daarmee diende je dan ook je eigen zielenheil en dan kwam je dus in de hemel.

In de loop van de late middeleeuwen, als die godsdienstige oorlogen ophouden, zie je dat het steeds meer een verzorgingsinstituut wordt voor adellijke heren. Het werd dus een soort chique bejaardenhuis voor ridders. En nu is het een goede doelen organisatie en ik vind het heel bijzonder om hier te mogen werken.”